Các token vốn hóa nhỏ giảm xuống mức thấp nhất trong bốn năm, "mùa bò altcoin" hoàn toàn không còn hy vọng?

Mặc dù có mức tương quan lên tới 0.9 với các token vốn hóa lớn trên thị trường crypto, các token vốn hóa nhỏ lại không mang lại bất kỳ giá trị đa dạng hóa nào.

Tác giả: Gino Matos

Biên dịch: Luffy, Foresight News

Kể từ tháng 1 năm 2024, so sánh hiệu suất giữa tiền mã hóa và cổ phiếu cho thấy cái gọi là “giao dịch altcoin mới” về bản chất chỉ là một lựa chọn thay thế cho giao dịch cổ phiếu.

Năm 2024, chỉ số S&P 500 có tỷ suất lợi nhuận khoảng 25%, năm 2025 đạt 17,5%, tổng mức tăng hai năm khoảng 47%. Trong cùng kỳ, chỉ số Nasdaq 100 tăng lần lượt 25,9% và 18,1%, tổng mức tăng gần 49%.

Chỉ số CoinDesk 80, theo dõi 80 tài sản ngoài top 20 vốn hóa thị trường crypto, chỉ riêng quý đầu tiên năm 2025 đã giảm mạnh 46,4%, tính đến giữa tháng 7, mức giảm trong năm khoảng 38%.

Đến cuối năm 2025, chỉ số MarketVector Digital Assets 100 Small Cap giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 11 năm 2020, khiến tổng vốn hóa thị trường crypto bốc hơi hơn 1.1 trillions USD.

Xu hướng phân hóa này hoàn toàn không phải là sai số thống kê. Danh mục tài sản altcoin tổng thể không chỉ có tỷ suất lợi nhuận âm mà còn có mức biến động tương đương hoặc thậm chí cao hơn cổ phiếu; ngược lại, các chỉ số vốn hóa lớn của chứng khoán Mỹ lại đạt tăng trưởng hai con số với mức drawdown có thể kiểm soát.

Đối với nhà đầu tư bitcoin, câu hỏi cốt lõi là: Việc phân bổ vào các token vốn hóa nhỏ liệu có mang lại lợi nhuận đã điều chỉnh rủi ro không? Hay nói cách khác, cấu trúc này chỉ đơn giản là duy trì mức tương quan với cổ phiếu nhưng lại gánh thêm rủi ro tỷ lệ Sharpe âm? (Chú thích: Tỷ lệ Sharpe là chỉ số cốt lõi đo lường lợi nhuận đã điều chỉnh rủi ro của danh mục đầu tư, công thức tính là: Lợi nhuận hàng năm của danh mục - Lãi suất phi rủi ro hàng năm / Độ biến động hàng năm của danh mục.)

Chọn một chỉ số altcoin đáng tin cậy

Để phân tích, CryptoSlate đã theo dõi ba chỉ số altcoin.

Đầu tiên là chỉ số CoinDesk 80 ra mắt tháng 1 năm 2025, bao gồm 80 tài sản ngoài chỉ số CoinDesk 20, cung cấp danh mục đầu tư đa dạng ngoài bitcoin, ethereum và các token hàng đầu khác.

Thứ hai là chỉ số MarketVector Digital Assets 100 Small Cap, chọn 50 token có vốn hóa nhỏ nhất trong rổ 100 tài sản, được xem là thước đo xu hướng của “tài sản rác” trên thị trường.

Thứ ba là chỉ số small cap của Kaiko, đây là sản phẩm nghiên cứu chứ không phải chỉ số giao dịch, cung cấp góc nhìn định lượng rõ ràng về nhóm tài sản vốn hóa nhỏ.

Ba chỉ số này mô tả thị trường từ các góc độ khác nhau: danh mục altcoin tổng thể, token vốn hóa nhỏ beta cao và góc nhìn nghiên cứu định lượng, nhưng kết luận lại rất nhất quán.

Ngược lại, hiệu suất chuẩn của thị trường cổ phiếu lại thể hiện xu hướng hoàn toàn trái ngược.

Năm 2024, các chỉ số vốn hóa lớn của Mỹ tăng khoảng 25%, năm 2025 cũng đạt mức tăng hai con số, mức drawdown trong giai đoạn này tương đối hạn chế. Trong thời gian này, mức drawdown lớn nhất trong năm của S&P 500 chỉ ở mức trung bình đến cao một chữ số, còn Nasdaq 100 luôn duy trì xu hướng tăng mạnh.

Cả hai chỉ số đều đạt tăng trưởng lãi kép hàng năm mà không có sự sụt giảm lợi nhuận đáng kể.

Trong khi đó, diễn biến của chỉ số altcoin tổng thể lại hoàn toàn trái ngược. Theo báo cáo của CoinDesk Indexes, chỉ số CoinDesk 80 chỉ riêng quý đầu năm đã giảm mạnh 46,4%, trong khi chỉ số CoinDesk 20 theo dõi vốn hóa lớn giảm 23,2% cùng kỳ.

Tính đến giữa tháng 7 năm 2025, chỉ số CoinDesk 80 giảm 38% trong năm, trong khi chỉ số CoinDesk 5 theo dõi bitcoin, ethereum và ba đồng lớn khác lại tăng 12% đến 13% cùng kỳ.

Andrew Baehr của CoinDesk Indexes khi trả lời phỏng vấn ETF.com đã mô tả hiện tượng này là “tương quan hoàn toàn giống nhau, nhưng kết quả lãi lỗ lại khác biệt một trời một vực”.

Chỉ số CoinDesk 5 và CoinDesk 80 có mức tương quan lên tới 0.9, nghĩa là xu hướng vận động hoàn toàn giống nhau, nhưng chỉ số đầu tăng nhẹ hai con số, còn chỉ số sau lại giảm gần 40%.

Thực tế cho thấy, lợi ích đa dạng hóa từ việc nắm giữ altcoin vốn hóa nhỏ là rất nhỏ, trong khi cái giá phải trả về hiệu suất lại cực kỳ lớn.

Hiệu suất của nhóm tài sản vốn hóa nhỏ còn tệ hơn nữa. Theo Bloomberg, đến tháng 11 năm 2025, chỉ số MarketVector Digital Assets 100 Small Cap đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 11 năm 2020.

Trong 5 năm qua, chỉ số small cap này có tỷ suất lợi nhuận khoảng -8%, trong khi chỉ số vốn hóa lớn tương ứng lại tăng tới khoảng 380%. Dòng tiền tổ chức rõ ràng ưu tiên tài sản vốn hóa lớn và tránh xa rủi ro ở nhóm cuối.

Xét về hiệu suất altcoin năm 2024, chỉ số small cap của Kaiko giảm hơn 30% trong năm, các token vốn hóa trung bình cũng khó theo kịp mức tăng của bitcoin.

Những người chiến thắng trên thị trường tập trung cao độ vào một số ít token hàng đầu như SOL và XRP. Dù tỷ trọng giao dịch altcoin năm 2024 từng phục hồi lên mức đỉnh năm 2021, nhưng 64% khối lượng giao dịch lại tập trung vào 10 altcoin hàng đầu.

Thanh khoản trên thị trường crypto không biến mất mà chỉ chuyển dịch sang các tài sản giá trị cao.

Tỷ lệ Sharpe và mức drawdown

Nếu so sánh về lợi nhuận đã điều chỉnh rủi ro, khoảng cách còn nới rộng hơn nữa. Chỉ số CoinDesk 80 và các chỉ số altcoin vốn hóa nhỏ không chỉ có tỷ suất lợi nhuận âm mà còn có mức biến động tương đương hoặc cao hơn cổ phiếu.

Chỉ số CoinDesk 80 giảm mạnh 46,4% chỉ trong một quý; chỉ số MarketVector Small Cap sau một đợt giảm nữa đã rơi về mức thấp thời kỳ đại dịch vào tháng 11.

Chỉ số altcoin tổng thể nhiều lần ghi nhận các đợt drawdown kiểu “cắt đôi”: năm 2024 chỉ số small cap của Kaiko giảm hơn 30%, quý đầu 2025 CoinDesk 80 giảm 46%, cuối năm 2025 chỉ số small cap lại về mức thấp năm 2020.

So với đó, S&P 500 và Nasdaq 100 đạt tổng lợi nhuận 25% và 17% trong hai năm, mức drawdown lớn nhất chỉ ở mức trung bình đến cao một chữ số. Thị trường chứng khoán Mỹ có biến động nhưng nhìn chung kiểm soát được; trong khi biến động của các chỉ số crypto lại cực kỳ phá hoại.

Ngay cả khi coi biến động cao của altcoin là đặc điểm cấu trúc, tỷ suất lợi nhuận trên mỗi đơn vị rủi ro giai đoạn 2024-2025 vẫn thấp hơn nhiều so với nắm giữ chỉ số vốn hóa lớn của chứng khoán Mỹ.

Trong giai đoạn 2024-2025, tỷ lệ Sharpe của chỉ số altcoin tổng thể là âm; trong khi S&P và Nasdaq đã thể hiện tỷ lệ Sharpe mạnh ngay cả khi chưa điều chỉnh biến động. Sau khi điều chỉnh biến động, khoảng cách giữa hai bên càng nới rộng.

Nhà đầu tư bitcoin và thanh khoản thị trường crypto

Điểm sáng đầu tiên từ các dữ liệu trên là xu hướng tập trung hóa thanh khoản và chuyển dịch sang tài sản giá trị cao. Bloomberg và Whalebook đều chỉ ra trong các bài viết về chỉ số MarketVector Small Cap rằng kể từ đầu năm 2024, altcoin vốn hóa nhỏ liên tục tụt hậu, dòng tiền tổ chức chuyển sang bitcoin và ethereum ETF.

Kết hợp với quan sát của Kaiko, dù tỷ trọng giao dịch altcoin phục hồi về mức năm 2021, nhưng dòng tiền lại tập trung vào 10 altcoin hàng đầu. Xu hướng thị trường đã rất rõ ràng: thanh khoản không rời bỏ hoàn toàn thị trường crypto mà chuyển dịch sang tài sản giá trị cao.

Thị trường altcoin bull trước đây về bản chất chỉ là một chiến lược giao dịch chênh lệch giá, chứ không phải sự vượt trội mang tính cấu trúc của tài sản. Tháng 12 năm 2024, chỉ số bull altcoin của CryptoRank từng tăng vọt lên 88 điểm, sau đó lao dốc về 16 điểm vào tháng 4 năm 2025, toàn bộ mức tăng bị xóa sạch.

Đợt bull altcoin năm 2024 cuối cùng trở thành một bong bóng điển hình bị vỡ; đến giữa năm 2025, danh mục altcoin tổng thể gần như xóa sạch toàn bộ mức tăng, trong khi S&P và Nasdaq vẫn tăng trưởng lãi kép liên tục.

Đối với các cố vấn tài chính và nhà phân bổ tài sản đang cân nhắc đa dạng hóa ngoài bitcoin và ethereum, dữ liệu của CoinDesk cung cấp một ví dụ rõ ràng.

Tính đến giữa tháng 7 năm 2025, chỉ số CoinDesk 5 theo dõi vốn hóa lớn tăng nhẹ hai con số trong năm, trong khi chỉ số altcoin đa dạng CoinDesk 80 lại giảm gần 40%, nhưng mức tương quan giữa hai chỉ số lại lên tới 0.9.

Nhà đầu tư phân bổ vào altcoin vốn hóa nhỏ không thu được lợi ích đa dạng hóa thực chất, mà còn chịu mức thua lỗ và rủi ro drawdown cao hơn nhiều so với bitcoin, ethereum và cổ phiếu Mỹ, đồng thời vẫn chịu tác động từ các yếu tố vĩ mô giống nhau.

Hiện tại, phần lớn altcoin được xem là công cụ giao dịch chiến thuật chứ không phải tài sản phân bổ chiến lược. Giai đoạn 2024-2025, lợi nhuận đã điều chỉnh rủi ro của bitcoin và ethereum spot ETF vượt trội rõ rệt, thị trường chứng khoán Mỹ cũng thể hiện xuất sắc.

Thanh khoản trên thị trường altcoin đang ngày càng tập trung vào một số “token cấp tổ chức” như SOL, XRP và một số token khác có yếu tố tích cực riêng biệt hoặc triển vọng pháp lý rõ ràng. Đa dạng hóa tài sản ở cấp độ chỉ số đang bị thị trường thu hẹp.

Năm 2025, chỉ số S&P 500 và Nasdaq 100 tăng khoảng 17%, trong khi chỉ số CoinDesk 80 crypto giảm 40%, các đồng crypto vốn hóa nhỏ giảm 30%

Điều này có ý nghĩa gì với thanh khoản của chu kỳ thị trường tiếp theo?

Hiệu suất thị trường giai đoạn 2024-2025 đã kiểm nghiệm liệu altcoin có thể mang lại giá trị đa dạng hóa hoặc vượt trội so với thị trường trong môi trường khẩu vị rủi ro vĩ mô tăng lên hay không. Trong giai đoạn này, chứng khoán Mỹ tăng trưởng hai con số liên tiếp hai năm, mức drawdown có thể kiểm soát.

Bitcoin và ethereum nhận được sự công nhận của tổ chức thông qua spot ETF và hưởng lợi từ môi trường pháp lý nới lỏng.

Ngược lại, chỉ số altcoin tổng thể không chỉ có lợi nhuận âm, mức drawdown lớn hơn mà còn duy trì mức tương quan cao với token vốn hóa lớn và cổ phiếu, nhưng lại không bù đắp được rủi ro bổ sung cho nhà đầu tư.

Dòng tiền tổ chức luôn theo đuổi hiệu suất. Chỉ số MarketVector Small Cap có tỷ suất lợi nhuận 5 năm là -8%, trong khi chỉ số vốn hóa lớn tương ứng tăng 380%, khoảng cách này phản ánh dòng vốn đang chuyển dịch sang các tài sản có pháp lý rõ ràng, thị trường phái sinh thanh khoản dồi dào và hạ tầng lưu ký hoàn chỉnh.

Chỉ số CoinDesk 80 giảm mạnh 46% trong quý đầu và ghi nhận mức giảm 38% trong năm tính đến giữa tháng 7, cho thấy xu hướng chuyển dịch vốn sang tài sản giá trị cao không những không đảo ngược mà còn đang tăng tốc.

Đối với các nhà đầu tư bitcoin và ethereum đang cân nhắc có nên phân bổ vào token vốn hóa nhỏ hay không, dữ liệu giai đoạn 2024-2025 đã đưa ra câu trả lời rõ ràng: danh mục altcoin tổng thể có lợi nhuận tuyệt đối kém hơn chứng khoán Mỹ, lợi nhuận đã điều chỉnh rủi ro không bằng bitcoin và ethereum; mặc dù có mức tương quan lên tới 0.9 với token vốn hóa lớn trên thị trường crypto, nhưng lại không mang lại bất kỳ giá trị đa dạng hóa nào.