Aragon Court: Một khu vực tài phán tư pháp số tùy chọn dành cho DAO và các cá nhân có chủ quyền

Aragon Court là gì

Các bạn thân mến, hãy tưởng tượng chúng ta đang sống trong một thế giới số, nơi rất nhiều tổ chức và cộng đồng vận hành trên blockchain, chúng ta gọi đó là “Tổ chức tự trị phi tập trung”, viết tắt là DAO. Những DAO này giống như các công ty số hoặc cộng đồng số, chúng vận hành dựa trên các hợp đồng thông minh (Smart Contract) để tự động thực thi các quy tắc, ví dụ như bỏ phiếu quyết định sử dụng quỹ, thành viên tham gia hoặc rời đi, v.v. Hợp đồng thông minh giống như một chương trình đã được viết sẵn, khi điều kiện được đáp ứng thì nó sẽ tự động thực thi, rất hiệu quả và minh bạch.

Tuy nhiên, hợp đồng thông minh cũng có giới hạn của nó. Nó chỉ có thể xử lý những việc rất rõ ràng, trắng đen phân minh. Nếu gặp phải những tranh chấp mơ hồ, cần đến “tình người” hoặc “thường thức” để phán xét thì sao? Ví dụ, một thành viên trong cộng đồng số cảm thấy một đề xuất nào đó là không công bằng, nhưng bản thân hợp đồng thông minh lại không thể đánh giá được khái niệm chủ quan như “công bằng”. Lúc này, chúng ta cần một “tòa án số” để giải quyết những vấn đề này. Aragon Court (tên dự án: ANJ) chính là một “tòa án số” như vậy.

Bạn có thể hiểu nó như mộthệ thống bồi thẩm đoàn trên blockchain. Khi DAO hoặc các ứng dụng blockchain khác gặp phải tranh chấp chủ quan mà hợp đồng thông minh không thể giải quyết, Aragon Court sẽ can thiệp. Nó không do một tổ chức tập trung nào phán quyết, mà là do một nhóm người bình thường được gọi là “bồi thẩm viên” (Jurors) cùng nhau đánh giá. Những bồi thẩm viên này sẽ xem xét bằng chứng tranh chấp rồi bỏ phiếu đưa ra phán quyết, giống như tòa án ngoài đời thực, nhưng toàn bộ quá trình đều diễn ra công khai, minh bạch trên blockchain.

Đối tượng người dùng và kịch bản cốt lõi: Chủ yếu phục vụ cho các DAO vận hành trên nền tảng Aragon cũng như các dự án blockchain khác cần giải quyết tranh chấp chủ quan. Ví dụ, nếu thành viên của một DAO có bất đồng về tính hợp pháp hoặc hợp lý của một đề xuất, hoặc xuất hiện các điều khoản mơ hồ trong giao thức số cần được giải thích, Aragon Court sẽ phát huy tác dụng.

Quy trình sử dụng điển hình: Khi xảy ra tranh chấp, một bên sẽ gửi tranh chấp lên Aragon Court và trả một khoản phí nhất định. Sau đó, hệ thống sẽ ngẫu nhiên chọn một số bồi thẩm viên từ những người đã stake token ANJ để lập thành một “bồi thẩm đoàn”. Các bồi thẩm viên này sẽ xem xét bằng chứng tranh chấp rồi bỏ phiếu quyết định “sự thật” hoặc “phán quyết đúng đắn” theo họ. Nếu đa số bồi thẩm viên đồng thuận, phán quyết đó sẽ được thực thi. Những bồi thẩm viên bỏ phiếu trùng với đa số sẽ nhận được phần thưởng, còn những người bỏ phiếu khác với đa số sẽ bị phạt (mất một phần token đã stake), nhằm khuyến khích mọi người đưa ra phán quyết công bằng.

Tầm nhìn dự án và giá trị cốt lõi

Tầm nhìn của Aragon Court là xây dựng mộtkhu vực tài phán số (Digital Jurisdiction), cho phép mọi người tự tổ chức trên Internet một cách tự do, hòa bình, bền vững và bao trùm.

Vấn đề cốt lõi muốn giải quyết: Hợp đồng thông minh tuy mạnh mẽ nhưng lại “cứng nhắc”, không thể hiểu được những sắc thái trong ngôn ngữ con người, cũng không xử lý được các vấn đề chủ quan không được mã hóa rõ ràng trong code. Điều này giống như khi chúng ta ký một hợp đồng, phần nào ghi rõ thì máy móc có thể tự động thực thi, nhưng nếu có điều khoản mơ hồ hoặc phát sinh tình huống ngoài dự kiến, thì cần con người giải thích và phán xét. Aragon Court ra đời để lấp đầy khoảng trống này, cung cấp cho các tổ chức số trên blockchain một cơ chế giải quyết các tranh chấp “vùng xám” như vậy.

Khác biệt với các dự án cùng loại: Nhiều dự án blockchain tập trung giải quyết vấn đề kỹ thuật, còn Aragon Court lại tập trung vào giải quyếttính chủ quan, phán xét của con người. Nó sử dụng một cơ chế khuyến khích kinh tế thông minh (chúng ta sẽ nói về tokenomics ở phần sau) để khuyến khích bồi thẩm viên đưa ra phán quyết phù hợp với “đồng thuận tập thể”, từ đó tìm ra “sự thật chủ quan” được đa số chấp nhận. Điều này khác với các tổ chức trọng tài tập trung truyền thống, cũng khác với các dự án oracle chỉ xử lý dữ liệu khách quan.

Đặc điểm kỹ thuật

Aragon Court là một giao thức vận hành trênEthereum blockchain. Ethereum là một nền tảng blockchain mở, nơi rất nhiều ứng dụng phi tập trung đang hoạt động.

Cơ chế cốt lõi: Bồi thẩm đoàn và trò chơi Schelling Point

Lõi của Aragon Court là mộthệ thống bồi thẩm đoàn phi tập trung. Nó vận hành dựa trên một cơ chế gọi là “trò chơi Schelling Point”.

• Bồi thẩm viên (Jurors): Bất kỳ ai sở hữu và stake token ANJ đều có thể trở thành bồi thẩm viên tiềm năng. Stake ANJ nghĩa là bạn khóa một phần token vào hệ thống, thể hiện ý muốn tham gia phán quyết.
• Chọn ngẫu nhiên: Khi có tranh chấp, hệ thống sẽ ngẫu nhiên chọn một số bồi thẩm viên từ tất cả những người đã stake ANJ để xử lý vụ việc. Bạn stake càng nhiều ANJ thì xác suất được chọn càng cao.
• Trò chơi Schelling Point: Đây là một khái niệm trong lý thuyết trò chơi. Nói đơn giản, khi mọi người không thể giao tiếp trực tiếp, họ sẽ có xu hướng chọn giải pháp mà họ cho là rõ ràng, hợp lý nhất. Trong Aragon Court, bồi thẩm viên được khuyến khích bỏ phiếu cho kết quả mà họ nghĩ các bồi thẩm viên khác cũng sẽ chọn. Nếu phiếu của bạn trùng với đa số cuối cùng, bạn sẽ nhận được phần thưởng; nếu bạn thuộc phe thiểu số, bạn sẽ bị phạt (mất một phần ANJ đã stake). Cơ chế này khuyến khích bồi thẩm viên suy nghĩ độc lập nhưng cuối cùng hướng tới “đồng thuận tập thể”, từ đó tìm ra “sự thật chủ quan” được đa số chấp nhận.

Kiến trúc kỹ thuật và bảo mật

Giao thức Aragon Court là mã nguồn mở, nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể xem code của nó. Nó cũng đã được các chuyên gia bảo mật độc lập kiểm toán để đảm bảo an toàn.

Tokenomics

Hoạt động của Aragon Court không thể tách rời token gốc của nó—ANJ.

Thông tin cơ bản về token

• Ký hiệu token: ANJ.
• Chuỗi phát hành: Ethereum.
• Tổng cung và lưu thông: Theo một số dữ liệu, nguồn cung lưu thông của ANJ khoảng 128 triệu token. Tổng cung cũng gần bằng con số này.
• Lạm phát/đốt: Không có thông tin rõ ràng về cơ chế lạm phát hoặc đốt token trong kết quả tìm kiếm, nhưng cơ chế thưởng và phạt cho bồi thẩm viên sẽ ảnh hưởng đến động lực token.

Công dụng của token

Token ANJ đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong hệ sinh thái Aragon Court:

• Stake bồi thẩm viên: Muốn trở thành bồi thẩm viên của Aragon Court, bạn phải stake (khoá) một lượng ANJ nhất định. Điều này giống như nộp một khoản “tiền bảo chứng”, chứng minh bạn sẵn sàng tham gia và chịu trách nhiệm với phán quyết của mình.
• Cơ chế khuyến khích: Bồi thẩm viên stake ANJ sẽ có cơ hội được chọn tham gia phán quyết tranh chấp. Nếu họ bỏ phiếu trùng với đa số cuối cùng, họ sẽ nhận được phí giải quyết tranh chấp làm phần thưởng, đồng thời có thể nhận ANJ bị “tịch thu” từ các bồi thẩm viên bỏ phiếu sai. Ngược lại, nếu bỏ phiếu khác với đa số, một phần ANJ stake sẽ bị “tịch thu”. Cơ chế thưởng phạt này nhằm khuyến khích bồi thẩm viên đưa ra phán quyết công tâm, có trách nhiệm.
• Quản trị (gián tiếp): Dù ANJ chủ yếu dùng cho hệ thống bồi thẩm đoàn, nhưng một token khác trong hệ sinh thái Aragon là ANT (Aragon Network Token) lại chịu trách nhiệm quản trị toàn bộ mạng lưới Aragon, bao gồm cả việc thiết lập các tham số của Aragon Court.

Phân bổ và thông tin mở khóa token: Không có thông tin chi tiết về phân bổ và mở khóa token trong kết quả tìm kiếm, nhưng thiết kế nhằm khuyến khích bồi thẩm viên tham gia và duy trì sự công bằng của hệ thống.

Đội ngũ, quản trị và tài chính

Đội ngũ

Aragon Court được phát triển và duy trì bởiAragon Association. Aragon Association là một tổ chức cam kết thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái Aragon. Đáng chú ý, đội ngũ Aragon nhấn mạnh tính mở và tinh thần ưu tú, thậm chí có thành viên cộng đồng ẩn danh cuối cùng trở thành thành viên cốt lõi của đội ngũ, thể hiện tinh thần phi tập trung của dự án.

Quản trị

Quản trị của Aragon Court gắn liền với toàn bộ mạng lưới Aragon. Ban đầu, Aragon Network (được quản trị bởi holder token ANT) cung cấp hạ tầng và dịch vụ cho người dùng nền tảng Aragon. Về lâu dài, tầm nhìn của Aragon là từng bước chuyển giao quyền quản trị Aragon Court cho holder token ANT, cho phép họ bỏ phiếu quyết định các tham số và định hướng phát triển của tòa án. Điều này đảm bảo tính phi tập trung và do cộng đồng dẫn dắt của dự án.

Tài chính

Chi phí vận hành của Aragon Court chủ yếu đến từ phí phát sinh trong quá trình giải quyết tranh chấp. Các khoản phí này dùng để thưởng cho bồi thẩm viên và hỗ trợ hoạt động liên tục của tòa án.

Lộ trình

Dự án Aragon từ khi công bố ngày 10/2/2017 đã luôn nỗ lực xây dựng hạ tầng cho tổ chức phi tập trung.

• 2019: Khởi động dự án Aragon Court, nhằm giải quyết các tranh chấp chủ quan mà hợp đồng thông minh không xử lý được.
• 2020: Aragon Court chính thức ra mắt, tiến hành giai đoạn pre-activation, thu hút nhiều bồi thẩm viên stake ANJ. Sau đó, cộng đồng tiến hành thử nghiệm tranh chấp mô phỏng để đảm bảo hệ thống vận hành ổn định.
• Kế hoạch tương lai: Aragon dự định từng bước chuyển giao quyền quản trị toàn bộ mạng lưới Aragon, bao gồm các tham số của Aragon Court, cho holder token ANT, hướng tới quản trị phi tập trung hoàn toàn. Đồng thời, sẽ tiếp tục tối ưu và cải tiến giao thức Aragon Court để đáp ứng nhu cầu giải quyết tranh chấp ngày càng phức tạp.

Những rủi ro thường gặp

Dù Aragon Court cung cấp một giải pháp sáng tạo, nhưng bất kỳ dự án blockchain nào cũng tiềm ẩn rủi ro. Dưới đây là một số rủi ro thường gặp cần lưu ý:

• Rủi ro kỹ thuật và bảo mật: Dù Aragon Court đã được kiểm toán, hợp đồng thông minh vẫn có thể tồn tại lỗ hổng chưa biết. Ngoài ra, bản thân mạng lưới blockchain (như Ethereum) cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt động của Aragon Court.
• Rủi ro kinh tế: Biến động giá trị token ANJ có thể ảnh hưởng đến động lực tham gia của bồi thẩm viên. Nếu giá token giảm mạnh, sức hút trở thành bồi thẩm viên có thể giảm. Ngoài ra, nếu số lượng tranh chấp không đủ, bồi thẩm viên có thể không nhận được phần thưởng xứng đáng, ảnh hưởng đến tính bền vững của hệ thống.
• Rủi ro quản trị: Dù mục tiêu là quản trị phi tập trung, nhưng trong giai đoạn chuyển tiếp hoặc một số trường hợp cực đoan, cơ chế quản trị có thể gặp thách thức, ví dụ như khả năng thiểu số kiểm soát đa số quyền biểu quyết.
• Rủi ro về mức độ chấp nhận và thanh khoản: Thành công của Aragon Court phụ thuộc vào việc được áp dụng rộng rãi. Nếu ít DAO hoặc dự án sử dụng nó để giải quyết tranh chấp, giá trị và ảnh hưởng của nó sẽ bị hạn chế.

Lưu ý: Thông tin trên chỉ nhằm mục đích giới thiệu dự án, không cấu thành lời khuyên đầu tư. Thị trường tiền mã hóa biến động mạnh, đầu tư có rủi ro, vui lòng tự nghiên cứu và đánh giá rủi ro kỹ lưỡng.

Danh sách xác minh

• Địa chỉ hợp đồng trên block explorer: Địa chỉ hợp đồng token ANJ có thể tra cứu trên block explorer của Ethereum. Ví dụ, theo kết quả tìm kiếm, địa chỉ hợp đồng là
  0xcD6...0b184
  .
• Độ hoạt động trên GitHub: Kho lưu trữ GitHub của Aragon Court (
  aragon/aragon-court
  ) cho thấy có hoạt động phát triển và phát hành phiên bản tích cực, bao gồm tài liệu và báo cáo kiểm toán.
• Báo cáo kiểm toán: Aragon Court v1 đã được các chuyên gia bảo mật độc lập kiểm toán, báo cáo kiểm toán có thể tìm thấy trong kho lưu trữ GitHub của dự án.

Tóm tắt dự án

Aragon Court là một dự án sáng tạo đóng vai trò “tòa án số” trong thế giới blockchain. Thông qua việc đưa vào một hệ thống bồi thẩm đoàn phi tập trung gồm các holder token ANJ, nó nhằm giải quyết các tranh chấp chủ quan mà hợp đồng thông minh không xử lý được. Điều này giống như cung cấp một “hệ thống pháp luật” cho các tổ chức số, giúp họ khi gặp vấn đề mơ hồ có thể dựa vào trí tuệ tập thể của con người và cơ chế khuyến khích kinh tế để đạt được phán quyết công bằng. Cốt lõi của nó là vận dụng nguyên lý lý thuyết trò chơi “Schelling Point”, khuyến khích bồi thẩm viên đưa ra phán quyết phù hợp với đồng thuận tập thể, từ đó duy trì sự công bằng và trật tự cho cộng đồng số.

Sự xuất hiện của Aragon Court đã bù đắp cho điểm yếu của hợp đồng thông minh khi xử lý các vấn đề phức tạp, chủ quan, cung cấp hạ tầng quan trọng cho sự trưởng thành và phát triển của tổ chức tự trị phi tập trung (DAO). Nó đại diện cho bước tiến của công nghệ blockchain từ việc chỉ thực thi code sang kết hợp phán xét của con người và cơ chế khuyến khích để giải quyết các vấn đề xã hội. Tuy nhiên, thành công của nó vẫn phụ thuộc vào mức độ áp dụng rộng rãi, sự năng động của bồi thẩm đoàn và hiệu quả của cơ chế quản trị.

Vui lòng tự nghiên cứu thêm để biết chi tiết, và hãy nhớ rằng đây không phải là lời khuyên đầu tư.