Staked Olympus: Tiền dự trữ phi tập trung của Web3

Staked Olympus là gì

Các bạn thân mến, hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một dự án blockchain có tên là Staked Olympus, viết tắt là SOHM. Tuy nhiên, để hiểu SOHM, trước tiên chúng ta cần nói về “quê hương” của nó — Olympus DAO. Bạn có thể hình dung Olympus DAO như một “ngân hàng trung ương số” hoặc “ngân hàng cộng đồng” phi tập trung, không thuộc về bất kỳ quốc gia hay công ty nào mà do cộng đồng cùng quản lý.

Vậy, SOHM là gì? Nó không phải là một dự án độc lập, mà là một loại “giấy chứng nhận gửi tiền” hoặc “biên lai” mà bạn nhận được khi gửi (tức là “staking”) đồng tiền gốc OHM của Olympus DAO (bạn có thể hiểu là đồng tiền do “ngân hàng trung ương số” này phát hành). Giống như khi bạn gửi tiền vào ngân hàng và nhận được sổ tiết kiệm, SOHM chính là chứng nhận bạn đã staking OHM. Chứng nhận này sẽ tự động “sinh lãi” theo thời gian, tức là số lượng SOHM của bạn sẽ ngày càng tăng lên, vì nó đại diện cho số OHM bạn đã staking cùng với phần thưởng mà số OHM đó nhận được.

Vì vậy, nói một cách đơn giản, Staked Olympus (SOHM) chính là “giấy chứng nhận gửi tiền” tự động tăng trưởng mà bạn nhận được khi staking OHM tại “ngân hàng trung ương số” Olympus DAO.

Tầm nhìn dự án & Giá trị cốt lõi

Olympus DAO có một tầm nhìn rất lớn: tạo ra một loại “tiền dự trữ” phi tập trung hoàn toàn mới trong thế giới crypto. Tiền dự trữ nghĩa là gì? Giống như đồng đô la Mỹ trong thế giới thực, nhiều quốc gia dùng nó làm dự trữ vì nó ổn định và được chấp nhận rộng rãi. Olympus DAO cũng muốn đồng OHM của mình trở thành “đô la số” của thế giới Web3 (tức là internet phi tập trung), nhưng không muốn neo trực tiếp vào USD như các stablecoin truyền thống, vì cho rằng USD bị kiểm soát bởi chính phủ tập trung và có nguy cơ lạm phát.

Vấn đề cốt lõi mà Olympus DAO muốn giải quyết là: Làm thế nào để tạo ra một loại “tiền thông minh” trong thế giới phi tập trung, vừa giữ được sức mua ổn định, vừa chống kiểm duyệt và không phụ thuộc vào bất kỳ tổ chức tập trung nào. Giá trị cốt lõi của nó nằm ở việc dùng một “kho bạc” (Treasury) do chính giao thức kiểm soát để bảo chứng cho giá trị của OHM, thay vì đơn giản neo vào một loại tiền pháp định nào đó. Kho bạc này lưu trữ nhiều loại tài sản crypto, ví dụ như stablecoin DAI, FRAX... Nhờ vậy, OHM có giá trị nội tại, về lý thuyết giá của nó sẽ không thấp hơn giá trị tài sản mà mỗi OHM trong kho bạc đại diện.

Khác với các dự án cùng loại (ví dụ stablecoin truyền thống), Olympus DAO không đặt mục tiêu neo 1:1 tuyệt đối, mà muốn OHM trở thành một loại tiền “thả nổi tự do” nhưng có giá trị nội tại bảo chứng. Nó sẽ dùng các cơ chế kinh tế để duy trì sự ổn định và khả năng dự đoán giá tương đối, đồng thời cho phép một mức biến động nhất định.

Đặc điểm kỹ thuật

Đặc điểm kỹ thuật cốt lõi của Olympus DAO nằm ở các cơ chế kinh tế độc đáo, giống như một cỗ máy tài chính tinh vi, vận hành qua hai cách chính:

1. Staking (Gửi tiết kiệm)

Đây là cách bạn nhận được SOHM. Khi bạn staking OHM vào giao thức Olympus DAO, bạn sẽ nhận được số lượng SOHM tương ứng. Giao thức sẽ định kỳ (ví dụ mỗi 8 giờ) tự động tăng số dư SOHM của bạn theo tỷ lệ phần thưởng hiện tại. Quá trình tự động tăng này gọi là “rebase”, giúp số dư SOHM của bạn tăng trưởng lãi kép như lăn cầu tuyết. Phần thưởng OHM đến từ lợi nhuận giao thức thu được qua “mint” và “bán trái phiếu”.

2. Bonding (Bán trái phiếu)

Đây là cách chính để Olympus DAO tích lũy tài sản cho “kho bạc”. Giao thức cho phép người dùng mua OHM với giá chiết khấu, với điều kiện phải cung cấp cho giao thức các tài sản crypto khác (như DAI, FRAX hoặc token LP của pool thanh khoản). Nhờ vậy, giao thức có thể “sở hữu thanh khoản của chính mình” (Protocol Owned Liquidity, POL) và tài sản dự trữ, thay vì phụ thuộc vào bên ngoài. Điều này giống như một quốc gia phát hành trái phiếu để huy động vốn, chỉ khác là ở đây giao thức phát hành OHM để lấy tài sản dự trữ cần thiết.

Toàn bộ giao thức vận hành trên blockchain Ethereum, nghĩa là mọi hoạt động đều minh bạch và được thực thi tự động bởi smart contract.

Kinh tế học token

Thông tin cơ bản về token

• Ký hiệu token: OHM là token gốc, SOHM là chứng nhận staking OHM.
• Chuỗi phát hành: OHM và SOHM đều là token chuẩn ERC-20 trên Ethereum.
• Tổng cung hoặc cơ chế phát hành: OHM không có giới hạn cung tối đa cố định. Nguồn cung của nó là động, tăng lên thông qua cơ chế mint của giao thức, chủ yếu để thưởng cho người staking và bán trái phiếu.

Lạm phát/Đốt token

Khi giá OHM cao hơn giá trị nội tại, giao thức sẽ mint OHM mới và bán ra, tăng nguồn cung để giảm giá. Khi giá OHM thấp hơn giá trị nội tại, giao thức sẽ dùng tài sản trong kho bạc để mua lại và đốt OHM, giảm nguồn cung nhằm tăng giá. Cơ chế này nhằm duy trì “ổn định thả nổi” cho OHM.

Công dụng của token

• OHM: Chủ yếu dùng để staking (nhận SOHM và phần thưởng), hoặc tham gia cơ chế bonding (bán trái phiếu).
• SOHM: Là chứng nhận staking OHM, số lượng tự động tăng, đại diện cho phần sở hữu và lợi nhuận của người staking trong giao thức. SOHM có thể chuyển nhượng và kết hợp với các giao thức DeFi khác.
• gOHM: (Governance OHM) là phiên bản đóng gói của SOHM, chủ yếu dùng để bỏ phiếu quản trị giao thức và có thể lưu thông trên nhiều blockchain khác nhau.

Phân phối & Thông tin mở khóa token

Phần thưởng OHM chủ yếu được phân phối cho người nắm giữ SOHM thông qua cơ chế staking, tỷ lệ thưởng thay đổi theo chính sách tiền tệ và tổng lượng staking của giao thức. Cơ chế bonding cho phép giao thức bán OHM giá chiết khấu để lấy tài sản kho bạc, các OHM này thường có thời gian khóa nhất định (vesting period).

Đội ngũ, quản trị & tài chính

Đội ngũ

Olympus DAO ban đầu được sáng lập bởi một nhóm ẩn danh (người sáng lập có biệt danh “Zeus”). Khi dự án phát triển, nó dần trở thành một tổ chức tự trị phi tập trung do cộng đồng dẫn dắt.

Quản trị

Olympus DAO là một tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) điển hình. Điều này có nghĩa là các quyết định quan trọng của dự án như nâng cấp giao thức, quản lý tài sản kho bạc, điều chỉnh chính sách tiền tệ... đều do người nắm giữ OHM (đặc biệt là gOHM) bỏ phiếu quyết định. Mô hình này nhằm đảm bảo sự minh bạch và phi tập trung, cho phép cộng đồng cùng tham gia định hướng tương lai dự án.

Kho bạc & runway tài chính

Trung tâm của Olympus DAO là “kho bạc” mạnh mẽ (Treasury), còn gọi là “giá trị do giao thức kiểm soát” (Protocol Controlled Value, PCV). Kho bạc này lưu trữ nhiều tài sản crypto như DAI, FRAX và các token pool thanh khoản. Những tài sản này bảo chứng cho OHM, đảm bảo mỗi OHM đều có tài sản hậu thuẫn. Quy mô và sự đa dạng của kho bạc là chỉ số quan trọng đánh giá sức khỏe giao thức, cung cấp khả năng chống chịu biến động thị trường và nguồn vốn vận hành dài hạn (runway).

Lộ trình phát triển

Lộ trình của Olympus DAO tập trung vào việc hiện thực hóa tầm nhìn trở thành tiền dự trữ phi tập trung của Web3. Dù kế hoạch từng năm có thể thay đổi, nhưng định hướng cốt lõi là:

• Giai đoạn đầu: Tập trung tích lũy tài sản kho bạc qua staking và bonding, mở rộng nguồn cung OHM và ảnh hưởng thị trường.
• Mục tiêu trung hạn: Từng bước “phi tập trung hóa dần dần”, giảm phụ thuộc vào can thiệp thủ công, để giao thức vận hành tự động nhiều hơn qua smart contract.
• Tầm nhìn dài hạn: Trở thành tiền dự trữ cốt lõi của hệ sinh thái Web3, cung cấp phương tiện lưu trữ và trao đổi giá trị ổn định, trung lập cho các ứng dụng phi tập trung.

Ví dụ, năm 2022, Olympus DAO từng đề xuất “Kế hoạch hành động Olympus12” nhằm thúc đẩy tự động hóa và tối giản hóa quản trị cho OHM. Nhìn chung, dự án liên tục tối ưu mô hình kinh tế và cấu trúc quản trị để tăng tính ổn định và ứng dụng thực tiễn cho OHM.

Cảnh báo rủi ro thường gặp

Bất kỳ dự án blockchain nào cũng tiềm ẩn rủi ro, Staked Olympus (SOHM) và Olympus DAO cũng không ngoại lệ. Dưới đây là một số rủi ro phổ biến cần lưu ý:

1. Rủi ro kinh tế

• Tính bền vững của APY cao: Olympus DAO từng thu hút sự chú ý lớn nhờ lãi suất năm (APY) cực cao. Tuy nhiên, APY cao thường được duy trì bằng cách mint nhiều OHM mới, có thể dẫn đến lạm phát và làm loãng giá trị mỗi OHM. Lịch sử cho thấy APY biến động mạnh và có thể giảm nhanh chóng theo thời gian.
• Biến động giá: Dù OHM có tài sản kho bạc bảo chứng, nó không phải stablecoin tuyệt đối nên giá vẫn chịu ảnh hưởng bởi cung cầu thị trường, tâm lý chung của thị trường crypto và điều chỉnh cơ chế giao thức, dẫn đến biến động lớn. Nhà đầu tư có thể đối mặt với rủi ro giá OHM giảm.
• Rủi ro tài sản kho bạc: Tài sản trong kho bạc cũng có thể biến động giá mạnh, nếu giá trị tài sản kho bạc giảm sâu sẽ ảnh hưởng đến giá trị nội tại của OHM.

2. Rủi ro kỹ thuật & bảo mật

• Lỗ hổng smart contract: Cơ chế cốt lõi của Olympus DAO do mã smart contract kiểm soát. Nếu có lỗ hổng chưa phát hiện, có thể dẫn đến mất tài sản hoặc bị tấn công.
• Rủi ro cross-chain: Nếu phiên bản đóng gói của SOHM (như gOHM) liên quan đến hoạt động cross-chain, thì an toàn và ổn định của cầu nối cross-chain cũng là một rủi ro bổ sung.

3. Rủi ro pháp lý & vận hành

• Chính sách pháp lý chưa rõ ràng: Quy định về crypto và DeFi trên toàn cầu vẫn đang phát triển, thay đổi chính sách trong tương lai có thể ảnh hưởng đến hoạt động và phát triển của Olympus DAO.
• Rủi ro quản trị: Dù DAO hướng đến phi tập trung, nếu cơ chế quản trị chưa hoàn thiện hoặc có lỗ hổng, vẫn có thể xảy ra tình trạng thiểu số kiểm soát đa số quyền biểu quyết, hoặc hiệu quả ra quyết định thấp.

Hãy nhớ rằng các rủi ro trên chưa phải tất cả, bạn nên tự nghiên cứu kỹ và đánh giá rủi ro trước khi tham gia bất kỳ dự án crypto nào.

Danh sách kiểm tra xác minh

Khi tìm hiểu sâu về một dự án, dưới đây là một số thông tin then chốt bạn có thể tự kiểm chứng:

• Địa chỉ hợp đồng trên block explorer: Xác nhận địa chỉ hợp đồng ERC-20 của OHM và SOHM trên block explorer Ethereum (như Etherscan) để kiểm tra tính xác thực và hoạt động on-chain của token. Ví dụ, địa chỉ hợp đồng cũ của SOHM V2 là
  0x04f2...111f
  .
• Độ hoạt động trên GitHub: Xem kho GitHub chính thức của Olympus DAO (ví dụ
  OlympusDAO-Education/Documentation
  ) để biết tần suất cập nhật code, mức độ hoạt động của cộng đồng dev và độ hoàn thiện tài liệu.
• Tài liệu chính thức/Whitepaper: Đọc kỹ tài liệu chính thức và whitepaper của Olympus DAO, đây là nguồn thông tin uy tín nhất về thiết kế, mô hình kinh tế và kế hoạch phát triển dự án.
• Báo cáo audit: Tìm các báo cáo audit bảo mật smart contract của dự án để biết kết quả đánh giá an toàn.
• Độ sôi động cộng đồng: Theo dõi các kênh chính thức như forum, Discord, Twitter... để biết mức độ thảo luận, tương tác giữa đội ngũ và cộng đồng.

Tóm tắt dự án

Staked Olympus (SOHM) là một thành phần cốt lõi trong giao thức Olympus DAO, đại diện cho quyền lợi tự động tăng trưởng lãi kép mà người dùng nhận được khi staking OHM. Olympus DAO là một “ngân hàng trung ương số” phi tập trung với mục tiêu lớn: tạo ra một đồng tiền dự trữ Web3 (OHM) không phụ thuộc vào tiền pháp định, được bảo chứng bởi tài sản kho bạc của giao thức. Thông qua hai cơ chế kinh tế độc đáo là “staking” và “bonding”, dự án vừa khuyến khích người dùng nắm giữ OHM để nhận thưởng, vừa liên tục tích lũy và quản lý tài sản kho bạc nhằm bảo chứng giá trị nội tại và sự ổn định giá tương đối cho OHM.

Dự án này là một thử nghiệm tiền tệ sáng tạo trong thế giới crypto, nhằm giải quyết vấn đề phụ thuộc tập trung và lạm phát của stablecoin truyền thống. Tuy nhiên, giống như mọi dự án blockchain mới nổi, nó cũng đi kèm nhiều rủi ro như tính bền vững của APY cao, biến động giá token, an toàn smart contract và rủi ro pháp lý. Nếu bạn quan tâm đến SOHM hoặc Olympus DAO, hãy nghiên cứu độc lập thật kỹ và hiểu rõ các rủi ro cũng như cơ hội tiềm năng. Lưu ý: đây không phải là lời khuyên đầu tư.